مترجم سایت

سرسال نو هرمزد و فروردين،*

ميزد روشن هما برساد.

اين دودمان شادباد.

آفرين باد بر همه نيكان و

وهان هفت كشور زمين،

آفرين باد همه‌ اندركسان را

زرتشت دين را

پاكان گيتي را

آفرين باد بر آناني كه براي رسيدن به راستي

و آزادي و دادگري كاروپيكار مي‌كنند

تا دين بهي گسترش يابد.

دين بهي راست و درست كه خدا برمردم

فرستاده و زرتشت پيغمبر آورده است.

رادي باد، نيكي باد، شادي باد

ايدون باد، ايدون ترج باد

نقل به معني از: روايات داراب هرمزديار

                                         منبع : سالنماي زرتشتيان

 *فروردين واژه‌اي پهلوي است و معني آن ماهي است كه روييدن گياهان در آن ماه است و اين ماه برابر است با برج حمل.

  منبع:WWW.T-Z-A.org 

سرسال نو هرمز فرودين                   برآسوده از رنج روي زمين
بزرگان به شادي بياراستند                مي و جام و رامشگران خواستند
چنين جشن فرخ از آن روزگار             بما ماند از آن خسروان يادگار
 

نوروز بزرگترين جشن ملي ايرانيان سابقه‌اي هزاران ساله دارد. از گذشته هاي دور آريايي‌هاي ساكن در نجد (فلات) ايران روز اول سال و آغاز بهار را به برگزاري مراسم ويژه و همراه با شادي و شادماني اختصاص مي‌دادند . برخي پژوهشگران ، ريشه تاريخي اين جشن را به « جمشيد پيشدادي» نسبت مي‌دهند و نوروز را « نوروز جمشيدي» مي‌خوانند.اما اين تنها روايت نيست. نوروز بهارانه‌اي است كه روايت هاي تاريخي درباره پيدايش آن بسيار گوناگون است. نوروز جشن شروع فروردين يا «فرودگان » است كه يادآور اجداد و نياكان ما بود و چنان مي‌پنداشتند كه در پنج شب، روان پاك مردگان، براي ديدار سامان زندگي و روزگار بازماندگان به زمين فرود مي‌آيند و در خانه و آشيانه خويش سرگرم تماشا و سركشي مي‌شوند. اگر خانه روشن و پاكيزه و ساكنان آن راحت و شاد باشند، روان در گذشتگان شادمان و سرافراز برمي‌گردند. اما در غير اين صورت ، آنان اندوهگين و ناراحت به جايگاه خويش باز مي‌گردند و تا سال آينده چشم به راه مي‌نشينند.

فردوسي بزرگ درباره‌ي پيدايش نوروز چنين مي‌گويد:

چو خورشيد تابان ميان هوا    نشسته بر او شاه فرمانروا

به جمشيد برگوهر افشاندند  مران روز را روز نو خواندند

درباره‌ي پيدايش نوروز در روايتي ديگر چنين آمده است كه نيشكر را جمشيد در اين روز يافت و مردم از كشف خاصيت آن متحير شدند. پس جمشيد دستور داد تا از شهد آن شكر ساختند و به مردم پيشكش كردند. از اين رو، آن را نوروز ناميدند.

هم چنين گفته شده كه اهريمن، بلاي خشكسالي و قحطي را بر زمين فرو نشانيد. اما جمشيد به جنگ با اهريمن پرداخت و در پايان او را شكست داد. آنگاه خشكسالي، قحطي و نكبت را بر روي زمين از ريشه بخشكانيد و به زمين بازگشت. با بازگشت او، درختان و هر نهال و چوب خشكي سبز شدندو پس مردم اين روز را « نوروز» خواندند و هر كس به يمن و خجستگي در تشتي جو كاشت و اين رسم سبزه نشانيدن در ايام نوروز از آن زمان تا به امروز باقي مانده است.

در استوره ديگر آمده است: نوروز نخستين روز پادشاهي جمشيد پس از ساختن كاخي با شكوه است و استوره ديگر نوروز را روزي مي‌داند كه جمشيد واحدهاي اندازه‌گيري را تعيين كرد. واحد اندازه‌گيري درازا، يك بند انگشت ( اينچ ) در پارسه به كار مي‌رفته كه هر واحد آن برابر ٢و٢دهم  سانتي متر بوده است.

و روايتي كه در خيام نامه آمده از اين قرار است:

چون از اميري جمشيد ٤٢١ سال گذشت، جهان از او يكسره راست همي‌آمد، ايران و ايرانيان هم مطيع و مريد او شدند تا بفرمود گرمابه‌هاي بسيار ساختند و سيم و زر از معادن بر آوردند و ديباي ابريشمي‌بافتند كه آن روز، روز اول « حمل » بود. پس جشني بر پا ساخته و نوروزش نام نهاد تا هر سال چو فروردين آيد، آن روز را جشن گيرند.

و اينگونه است كه نوروز ماندگار شد. چون با هنجار هستي و چيستي ( طبيعت ) مردمان سازش داشت، ايرانيان اين آيين را با همه دشواري‌هاي زمانه نگهداشتند و تااكنون كه به ما سپردند. ما نيز بي‌گمان نوروز را با همه خجستگي‌ها و شادي‌هايش به آيندگان خواهم‌سپرد تا در هماره تاريخ بماند.

نوروز خجسته باد !

منبع:WWW. T-Z-A.org

نوروز و هفت سين با يكديگر پيوند خورده‌اند و هر يك يادآور ديگري است. درباره هفت‌سين بسيار نوشته‌اند، آنچه در پي مي‌آيد نيز چند نكته درباره سفره هفت سين است كه نشان از ديدگاه كساني دارد كه در اين زمينه پژوهش كرده‌و علاقه نشان داده‌اند.

در كشورهاي گوناگون كه فرهنگ ايراني را پاس مي‌دارند، هفت‌سين‌هاي متفاوتي پهن مي‌شود، سفره هفت‌سيني كه امروز بيشتر مرسوم است، نهادن هفت مورد از چيزهايي مانند:

سبزه ، سنجد ، سير ، سماق ، سركه ، سمنو ، سيب ، سپند(اسفند)

همچنين در سفره مرسوم است، ميوه، گل، شيريني‌هاي سنتي، ماهي قرمز، سبزي خوردن، كتاب‌آسماني، ديوان شاعران و آينه قرار دهند.

*در برخي از منابع تاريخي آمده است كه «هفت سين» نخست «هفت شين» بوده و بعدها به اين نام تغيير يافته است. شمع، شيريني، شهد(عسل)، شمشاد، شربت و شقايق يا شاخه نبات، اجزاي تشكيل دهنده سفره هفت شين بودند. برخي ديگر به وجود«هفت چين» در ايران پيش از اسلام باور دارند. در زمان هخامنشيان در نوروز به روي هفت ظرف چيني غذا مي‌گذاشتند كه به آن هفت‌چين يا هفت چيدني مي‌گفتند.

بعدها در زمان ساسانيان هفت شين رسم متداول مردم ايران شد و شمشاد در كنار بقيه شين‌هاي نوروزي، به نشاني سبزي و جاودانگي برسر سفره قرار گرفت. بعداز سقوط ساسانيان و ورود تازيان، ايرانيان به هر روش، سعي كردند سنت‌ها و آيين‌هاي باستاني خود را نيز حفظ كنند.

* هفت سين سفره‌اي است كه ايرانيان هنگام نوروز مي‌آرايند، آنچه كه در اين سفره قرار مي‌گيرد بايد داراي ويژگي‌هاي زير باشد؛

١-پارسي باشد؛

٢-با بند واژه «س» آغاز شود؛

٣-ريشه‌ گياهي داشته باشد؛

٤-خوردني باشد؛

٥-اسم مركب باشد؛

٦-براي بدن سودمند باشد؛

بنابراين هرآنچه كه داراي اين ويژگي ها نباشد، اگرچه با بندواژه‌«س» هم‌‌آغاز شده باشد، نمي‌تواند  جزو هفت سين به حسابش آورد. در زبان پارسي، تنها هفت چيز هستند كه اين ويژگي‌ها را دارند:

١-سير: به نام و عنوان اهورمزدا

٢-سيب: به نام و عنوان سپندارمذ(اسفند)

٣-سبزي: به نام فرشته‌ ارديبهشت

٤-سنجد: به نام فرشته‌ خرداد

٥-سركه: به نام فرشته‌ امرداد

٦-سمنو: به نام فرشته‌ شهريور

٧-سماق: به نام فرشته‌ بهمن

*هرچند كه در سفره هفت سين بايد به هرحال هفت جزء كه با آواي«سين» آغاز مي‌شوند:نمادي از «سپنته» چيده شود، ولي براي زينت و چيدن دلپذيرتر سفره هفت‌سين، تقريباً همه خانواده‌هاي ايراني اجزاي ديگري هم در سفره مي‌چينند و در آرايش و رنگ‌آميزي سفره‌شان نهايت خوش سليقگي را بكار مي‌برند.

آينه و كتابي مقدس در كنار آن هم از اجزايي است كه تقريبا در هر سفره هفت‌سيني چيده مي‌شود. برخي بر اين باورند كه سكه كه نماد«دارايي» و آب كه نماد«پاكي و روشنايي» است بهتر است در كنار هم قرار گيرند و سكه را درون ظرفي از آب سرسفره مي‌‌گذارند.

* درباره چم (معنا) چيدني‌هاي سرسفره هفت سين نيز پژوهشگران نوشته‌اند:

سبزه؛ نماد نوزايي(تولد دوباره)

سيب؛ماد زيبايي و تندرستي

سمنو؛نماد فراواني(بركت)

سير؛نماد پزشكي(درمان يا طب)

سنجد؛نماد عشق

سكه؛ نماد دارايي

سركه؛نماد شكيبايي و عمر

سماق؛ نماد(رنگ) طلوع خورشيد

سنبل؛ (نماد رنگ و زيبايي)

*ديگر سين‌ها  كه نوشته‌اند در سفره هفت‌سين مي‌گذارند:سوسن،سبزي، سنگك، سپند، سياهدانه مي‌توانند باشند كه زينت افزاي سفره هفت‌سين مي‌شوند.

* برخي ديگر از چيدني‌هاي سفره هفت‌سين نيز نمادها و نشانه‌هايي به شمار مي‌آيند كه از اين قرار است:

-كتاب به نشانه تمدن و خردورزي: مانند ديوان حافظ و شاهنامه

-كاسه‌اي از آب كه پرتقال يا اناري‌در آن غوطه‌ور است(به نشانه گردش زمين در فضا)

-يك شيريني ايراني (مانند باقلوا ، شيريني ،آرد نخودچي و....)

منبع:WWW.T-Z-A.org 

سرآغاز سال در ميان زرتشتيان، در شمار ماه هايي است كه مناسبت‌هاي آييني و  شاد فراواني دارد. در اينجا به برخي از آنها اشاره مي‌كنيم:

نخستين مناسبت، آيين كهني است به نام«جاي سبزباد» كه در آغازين روز از نوروز برگزار مي‌شود و خويشاوندان ودوستان درگذشتگان سال پيش، به ديدار خانواده درگذشته مي‌روند. اين آيين پرسه نيست و با آن تفاوت دارد.

مناسبت دوم، زادروز اشوزرتشت است كه در روز ششم فروردين ماه گرامي‌داشته مي‌شود.در اين روز نخستين پيام‌آور يكتايي و يگانگي خداوند، از پدري پوروشسب نام و مادري به نام دغدو زاده شد و چون نام خاندان پدريش اسپنتمان بود، او نيز زرتشت اسپنتمان نام گرفت.

مناسبت ديگر در اين ماه فرودگ(فرودك) است كه نوزدهم فروردين‌ماه برگزار مي‌شودونخستين جشن ماهانه به شمار‌مي‌آيد. چون در فروردين‌روز از فروردين‌ماه است.

اين آيين به فروهر درگذشتگان مربوط مي‌شود و در اين روز زرتشتيان به آرامگاه‌ها مي‌روند و براي فروهر نياكان خود آرزوي گروسمان‌نشيني مي‌كنند.

روزهاي نبر در ماه فروردين نيز‌عبارتند از: دوم فروردين ماه برابر وهمن روز، ١٢فروردين‌برابر با ماه روز، چهارده فروردين برابر با گوش روز، ٢١فروردين برابر با رام روز

منبع:www. T-Z-A.org

يكي از ويژگي‌هاي جشن نوروز كه آن را زيباترين آيين براي آغاز سال نو كرده است، چيدن سفره «هفت سين» يا «خوان نوروزي» است.

شايد هيچ پژوهشگري نتواند پاسخ دقيقي براي اين پرسش داشته باشد كه خوان نوروزي از چه دوراني آغاز شده است.

شايد مناسب ترين پاسخ اين باشد كه سفره هفت سين يا خوان نوروزي در گذرزمان تكميل شده و اينك به دست ما رسيده است.

برخي مي‌گويند كه هفت سين تبديل شد‌ه‌اي از نماد هفت امشاسپندان است كه نماد نيروهاي افزاينده يعني خرد، انديشه نيك، راستي و درستي ، چيرگي به خود، آرامش ، رسايي و جاودانگي بودند كه بعدها به هفت سين تبديل شده‌‌اند.

آنچه كه همگي پژوهشگران برآن باور دارند، سپنتا (مقدس) بودن عدد هفت در ايران باستان و تااكنون است. از اين رو از ديرباز تاكنون زرتشتيان سفره‌ي هفت سين را كه به اندازه‌ي هفت وجب است، مي‌گسترانند و بر آن هفت نماد كه هر يك با حرف «سين» آغاز شود، مي‌چينند.

سبزه: نماد خرمي‌و نوزيستي، جلوه‌ي آغاز زندگي نو و همراهي انسان با طبيعت، است. سبزه را تا سيزده روز از نوروز گذشته نگهداري مي‌كنند، سپس آن را به آب روان مي‌سپارند تا همراه آن بدي‌ها از زندگي دور شود.

هم چنين درباره سبزه نوشته‌اند كه نياكان ما در دوران كهن ، سبزه ها را به تعداد هفت يا دوازده كه شمار مقدس برج‌هاست در قاب‌هاي گرانبها سبز مي‌كردند. در دوران باستان در كاخ پادشاهان ٢٠ روز پيش از نوروز دوازده ستون را از خشت خام برمي‌آوردند ، برهر يك ازآن ها يكي از غلات را مي‌كاشتند . خوب روييدن هر يك را به فال نيك مي‌گرفتند و برآن بودند كه آن دانه در آن سال پربار خواهد بود. در روز ششم فروردين آن‌ها را مي‌چيدند و به نشانه بركت و باروري در تالارها پخش مي‌كردند.

خانواده‌ها معمولا سه قاب از سبزه ها را به نشانه هومت، هوخت و هورشت (انديشه و گفتار و كردار نيك ) برخوان مي‌نهادند وروي آن ها گندم، جو و ارزن كه خوراك اصلي مردم بود، سبز مي‌كردند. رنگ سبز آنها رنگ ملي و مذهبي ايرانيان بود و خوان نوروزي را زينت مي‌بخشيد. سبزشدن دانه نماد امشاسپند امرداد است. مردم براين باورند كه فروهر نيكان باعث باليدن و سبزشدن دانه‌ها هنگام بهار مي‌شود.

سمنو: از جوانه‌هاي تازه رسيده گندم ساخته مي‌شد. از آنجايي كه فروهرها باعث روييدن گياهان و جوانه زدن آن ها مي‌شوند، خوردن اين جوانه‌هاي بارور سبب نيرومندي و باروري در تمام سال مي‌شود.

سنجد: يكي از ميوه‌هايي است كه در خوان نوروزي گذاشته مي‌شود. چون بوي برگ و شكوفه درخت آن محرك عشق و دلباختگي است كه از مقدمات اصلي تولد و زايندگي است، پس وجود آن نشانه‌اي از زايش كيهاني است.

سيب: روستاييان سيب را در خم هاي ويژه‌اي نگهداري مي‌كردند و پيش از نوروز به يكديگر هديه مي‌دادند. سيب با زايش هم نسبت دارد. بدين صورت كه اغلب درويشي سيبي را از وسط نصف مي‌كرد و نيمي‌از آن را به زن و نيمه ديگر را به شوهر مي‌داد. بدين ترتيب مرد از عقيم بودن و زن از نازايي رها مي‌شد.

سكه زردو سفيد: نمادي از امشاسپند شهريور كه نگهبان فلزات است و بودن آن برسرخوان سبب بركت و سرشاري درآمد انسان مي‌شود.

سماق: نماد مزه‌ي زندگي، يادآور سرخي خورشيد و پيروزي روشنايي برتاريكي به شمار مي‌رود.

سير: نماد نگهبان سفره، جلوه‌ي سلامتي است.

شاخه‌هاي سرو، انار، گل بيدمشك، شير، نارنج، نان و پنير، شمعدان را هم مي‌توان در شمار اجزاي ديگر سفره هفت سين دانست.

سفره نوروزي را علاوه موارد يادشده با برخي ديگر از نشانه‌هاي ويژه زرتشتي نيز آذين مي‌كنند. اين موارد عبارتند از:

آتشدان: آتشدان كه از آتش خاندان مايه مي‌گرفت در همه آيين هاي مذهبي به كار مي‌رفت و بايد در ميان خوان نهاده مي‌شد و دانه‌هاي مقدس اسپند به همراه چوب هاي خوشبو در كنار آن جاي داشت.

ماهروي و برسم Barsom: ماهروي همان برسمدان است. به علت اينكه تيغه‌هاي نگهدارنده برسم‌ها شكل هلال ماه است، از اين رو آنرا ماهروي مي‌نامند.

شاخه هايي كوتاه از انار، بيد، انجير و زيتون را به دارازاي سه بند مي‌بريدند و آن‌ها را به تعداد سه ، هفت، دوازده يا بيست و يك بر سر خوان در ماهروي جاي مي‌دادند. برسم را معمولا برسر خوان غذا هم قرار مي‌دادند و نماد بركت گياهي بود. دسته‌اي از آن را پيش از خوردن غذا به دست مي‌گرفتند و آفرين مي‌خواندند. در دوره ساسانيان براي اينكه خوان شاهان شكوه بيشتري داشته باشد اين تركه را از زر (طلا) مي‌ساختند و به آن‌ها زرين تره مي‌گفتند. كم‌كم برسم‌هاي فلزي به آيين هاي ديني هم راه يافت.

كتاب مقدس: چون جشن نوروز يك جشن ملي بود، هر خانواده‌اي مي‌توانست كتاب مذهبي ويژه خود را برروي خوان نوروزي بگذارد. در دوران ساسانيان كتاب اوستا را به سر سفره مي‌گذاشتند و پيش از فرا رسيدن سال نو بخش فروردين يشت آن را كه مربوط به فروهرهاي شاهان، پاكان ، پارسيان، دلاوران و شهسواران است، مي‌خواندند. اكنون نيز زرتشتيان چنين مي‌كنند و ديگر هم ميهنانان كتاب مقدس خود را بر سفره مي‌گذارند.

كوزه آب: كوزه آب كه توسط دختران نو رسيده از زير آسياب‌ها پر مي‌شد، با زينتي از گردن‌بند برخوان نوروزي مي‌نهادند. امروزه به جاي كوزه از تنگ هاي كوچكي استفاده مي‌شود كه سبزي روي آن ها سبز كرده‌اند و تنگ را با نوارهاي رنگي مي‌آرايند.

 منبع:www.T-Z-A.org